JavaScript Nedir?

Javascript nedir?

JavaScript, web geliştirme için kullanılan bir programlama dilidir. Genellikle web tarayıcılarında çalıştırılan bir betik dili olarak kullanılır, ancak sunucu tarafı geliştirme için de kullanılabilmektedir. JavaScript, web sayfalarının dinamik ve etkileşimli olmasını sağlamak için kullanılır.

JavaScript, birçok farklı tarayıcıda desteklenir ve tarayıcıların temel işlevselliğini manipüle etme, kullanıcı etkileşimi ekleme, veri iletişimi yapma ve web sayfalarını dinamik olarak güncelleme gibi çeşitli görevleri yerine getirebilir. Ayrıca, JavaScript, çeşitli web tabanlı uygulamaların geliştirilmesinde ve web sayfalarına özgün işlevsellik eklemek için kullanılır.

JavaScript, basit bir sözdizimine sahiptir ve kolayca öğrenilebilir. Birçok kaynak ve kütüphane bulunur, bu nedenle geliştiricilerin işlerini kolaylaştırmak ve projelerini hızlandırmak için çeşitli araçlardan yararlanma imkanı vardır. JavaScript, HTML ve CSS ile birlikte web geliştirmenin temel taşlarından birini oluşturur ve modern web uygulamalarının olmazsa olmaz bir bileşenidir.

Bir websitesine girdiğimizde karşılaştığımız görüntü, HTML adı verilen etiketlerden meydana gelen bir yazım topluluğundan oluşmaktadır. Ancak HTML ile, günümüzde oldukça yaygın olarak görülen dinamizmi yüksek (örneğin açılır kapanır menüler, sürükle-bırak öğeleri, fare ile üzerine gidildiğinde yer veya renk değiştiren nesneler gibi)  görünümler elde etmek oldukça zordur. İşte “javascript” denilen programlama dili tam olarak bu noktada devreye girer. İlk olarak 1995 yılında, yukarıda bahsedilen ihtiyaçları fark eden Netscape firması tarafından C benzeri bir dil olarak üretilmiştir. Tarayıcı üzerinde çalışır, eskiden çalışabilmesi için tarayıcıların desteklemesi gerekmekteyken modern tarayıcıların hepsi tarafından desteklenmektedir ve web yazılımında bir standart olmuştur. Genellikle yukarıda bahsettiğimiz gibi “ön-yüz” yazılımlarında kullanılmakta olsa da NodeJS gibi frameworkler ile sunucu tarafında da işlevsel hale gelmiştir.

Temel özellikleri

JavaScript, aşağıdaki temel özelliklere sahiptir:

1. Hafif: JavaScript, tarayıcılarda çalıştırılmak üzere optimize edilmiş bir betik dilidir. Bu nedenle web sayfalarının hızını yavaşlatmaz.

2. Tarayıcı İçinde Çalışır: JavaScript, tarayıcılar tarafından doğrudan yorumlanır ve çalıştırılır. Bu sayede istemcide (kullanıcının cihazında) çalışır.

3. Dinamik İçerik: JavaScript, web sayfalarında dinamik içerik oluşturmanıza olanak tanır. Örneğin, kullanıcı etkileşimleri, veritabanı sorguları, animasyonlar ve daha fazlasını yönetebilir.

4. Tarayıcı Etkileşimi: Kullanıcıların web sayfaları ile etkileşimde bulunmalarına olanak tanır. Örneğin, form verilerini doğrulama, tıklamaları işleme, kullanıcı eylemlerine tepki verme gibi işlevleri yerine getirebilir.

5. Çapraz Platform: JavaScript, farklı tarayıcılarda ve işletim sistemlerinde çalışabilir, bu da çapraz platform uyumluluğunu artırır.

6. Zengin Ekosistem: JavaScript için çok sayıda kütüphane ve çerçeve bulunmaktadır, bu da geliştiricilerin işlerini kolaylaştırır.

JavaScript, web geliştirme alanında temel bir teknolojidir ve HTML (Hypertext Markup Language) ve CSS (Cascading Style Sheets) ile birlikte web sayfalarının oluşturulmasında kullanılır. JavaScript, kullanıcı deneyimini zenginleştirmek, veri işlemek, sunucu ile iletişim kurmak ve daha pek çok görevi yerine getirmek için kullanılır.

Javascript ile DOM manipilasyonu

JavaScript ile DOM (Document Object Model) manipülasyonu, web sayfalarının dinamik hale getirilmesi için kullanılan bir tekniktir. Bu, tarayıcıların web sayfasının yapısını ve içeriğini temsil eden DOM ağacı üzerinde değişiklikler yapmayı içerir. JavaScript kullanarak, HTML öğelerine erişebilir, özelliklerini veya içeriğini değiştirebilir, yeni öğeler ekleyebilir ve kullanıcı etkileşimlerine tepki verebilirsiniz. Bu, web sayfalarının canlı ve etkileşimli olmasını sağlar, kullanıcı deneyimini zenginleştirir ve web geliştiricilere çeşitli görevleri yerine getirme esnekliği sunar. DOM manipülasyonu, modern web uygulamalarının oluşturulması ve geliştirilmesinde temel bir beceridir.

JavaScript ile ne tip uygulamalar yapılabilir?

JavaScript, çok geniş bir uygulama yelpazesi sunan bir programlama dilidir. İşte JavaScript kullanılarak geliştirilen bazı uygulama türleri:

1. Web Sayfaları ve Web Uygulamaları: JavaScript, web sitelerinin ve web uygulamalarının ön yüzünde sıkça kullanılır. Kullanıcı etkileşimi, form doğrulama, veri görselleştirme ve daha fazlası için JavaScript kullanılır. Örneğin, sosyal medya platformları, e-posta istemcileri ve çevrimiçi alışveriş siteleri JavaScript'i yoğun bir şekilde kullanır.

2. Mobil Uygulamalar: JavaScript, mobil uygulama geliştirme için kullanılır. Bu tür uygulamalar, React Native, Ionic ve Cordova gibi çerçeveler kullanılarak JavaScript ile yazılabilir. Bu sayede aynı kod tabanını kullanarak hem iOS hem de Android için uygulama geliştirmek mümkün olur.

3. Oyunlar: JavaScript, tarayıcı tabanlı oyunların geliştirilmesi için kullanılır. WebGL veya HTML5 Canvas gibi teknolojilerle oyun motorları oluşturabilirsiniz. Ayrıca, popüler oyun geliştirme kütüphaneleri ve çerçeveleri, oyun geliştirme sürecini kolaylaştırır.

4. Veri Görselleştirme: JavaScript, grafikler, grafikler ve haritalar gibi verilerin görselleştirilmesi için kullanılır. D3.js ve Chart.js gibi kütüphaneler, veri görselleştirme süreçlerini basitleştirir.

5. Sosyal Ağ Uygulamaları: Sosyal ağ platformları, JavaScript'i kullanarak kullanıcılar arasındaki etkileşimleri ve içerik paylaşımını kolaylaştırır.

6. Veritabanı Yönetimi ve Sunucu İletişimi: JavaScript, sunucu ile iletişim kurma ve veritabanı yönetimi için kullanılabilir. Bu, AJAX (Asenkron JavaScript ve XML) aracılığıyla gerçekleştirilebilir.

7. Eğitim ve Öğrenme Uygulamaları: Eğitim materyalleri, öğrenme yönetimi sistemleri ve online sınıf uygulamaları gibi öğrenme kaynakları, JavaScript kullanarak geliştirilebilir.

8. Animasyonlar ve 3D Grafikler: JavaScript, web sayfalarında animasyonlar ve 3D grafikler oluşturmak için kullanılır. Özellikle Three.js gibi kütüphaneler, 3D web uygulamalarının geliştirilmesini kolaylaştırır.

9. Haber ve Medya Siteleri: Haber siteleri, video oynatıcıları, canlı bloglar ve diğer medya odaklı uygulamalar JavaScript kullanarak interaktif içerik sunar.

10. İş Uygulamaları: İş dünyasına yönelik uygulamalar, iş süreçlerini yönetme, envanter takibi ve veri analizi gibi görevler için JavaScript'i kullanabilir.

JavaScript'in bu geniş uygulama yelpazesi, web geliştirme ekosistemindeki önemini ve esnekliğini göstermektedir. Geliştiriciler, JavaScript'i kullanarak çeşitli platformlarda ve alanlarda uygulamalar oluşturabilirler.

Nasıl yazılır?

Javascript kodları HTML içerisine gömülü olarak etiketleri arasına yazılır. Yaygın kullanımı etiketinden hemen önce yazılması yönündedir. Bunun sebebi, önce DOM elemanlarının yüklenmesi ve ardından kodların çalıştırılmasıdır. Böylece websitesinin daha hızlı yanıt verebilmesi sağlanır. Aşağıda örnek bir yapı görülmektedir.

Bana Tıkla

Burada, form içerisindeki butona bir olay dinleyicisi (event listener) atanmış olup butona tıklama işlemi gerçekleştiğinde hello isimli fonksiyon çağırılmaktadır. Fonksiyon içerisindeki alert() fonksiyonu ekrana bir uyarı mesajı basılmasını sağlar.

Genel olarak, HTML’i olabildiğince sade tutmak için, kodlar işlevlerine göre “.js” uzantılı dosyalarda depolanır ve bu dosyalardan çağırılırlar. Harici dosyalardan çağırılması şu şekilde olmaktadır:

Nasıl öğrenilir?

Yapısı oldukça basit gibi görünse de javascript oldukça gelişmiş bir programlama dilidir. Öğrenmek için yaygın teknikler incelenmeli ve bol bol pratik yapılmalıdır. Bu konuda birçok yazılı ve video kaynak bulunabilir. JSFiddle sitesi pratik yapma konusunda bol bol yardımcı olacaktır.

Javascript frameworkleri

JavaScript geliştiricileri, web ve mobil uygulamalar oluşturmak için kullanabilecekleri bir dizi JavaScript çerçevesine sahiptir. İşte bazı popüler JavaScript çerçeveleri:

1. React: Facebook tarafından geliştirilen React, kullanıcı arayüzü oluşturmak için kullanılan bir JavaScript kütüphanesidir. React, bileşen tabanlı bir yapıya sahiptir ve web ve mobil uygulamalarda yaygın olarak kullanılır. React Native ile mobil uygulamalar da geliştirilebilir.

2. Angular: Google tarafından geliştirilen Angular, kullanıcı arayüzü oluşturmanın yanı sıra uygulama mantığını yönetmek için kullanılan bir JavaScript çerçevesidir. Angular, büyük ölçekli uygulamaları geliştirmek için güçlü bir altyapı sunar.

3. Vue.js: Vue.js, hafif ve esnek bir JavaScript çerçevesidir. Vue, bileşen tabanlı bir yapı sunar ve hem küçük hem de büyük projelerde kullanılabilir. Vue.js, kolay öğrenilebilir ve entegre edilebilir bir yapıya sahiptir.

4. Ember.js: Ember.js, özellikle tek sayfa uygulamalar (SPA) geliştirmek için tasarlanmış bir JavaScript çerçevesidir. Ember, geliştiricilere belirli bir klasör yapısı ve önerilen uygulama organizasyonunu sunar.

5. Backbone.js: Backbone.js, kullanıcı arayüzü ve uygulama mantığını ayırmak için kullanılan hafif bir JavaScript çerçevesidir. Backbone, daha minimalist bir yaklaşım sunar ve uygulamanız için daha fazla özgürlük sağlar.

6. Meteor: Meteor, tam yığın bir JavaScript platformudur. Hem sunucu hem de istemci tarafı kodunu aynı çerçeve içinde geliştirmenizi sağlar. Real-time uygulamalar ve hızlı prototipleme için idealdir.

7. Svelte: Svelte, kompilasyon tabanlı bir JavaScript çerçevesidir. Kodunuzu daha hızlı ve daha etkili bir şekilde çalıştırmanıza olanak tanır. Svelte, daha hızlı yükleme süreleri ve daha düşük bir boyut sunar.

8. Aurelia: Aurelia, bileşen tabanlı bir çerçeve olup, özellikle büyük ölçekli uygulamaların geliştirilmesi için kullanılır. Aurelia, modern JavaScript standartlarına uygun bir yapı sunar.

9. Polymer: Google tarafından geliştirilen Polymer, web bileşenleri oluşturmak için kullanılan bir JavaScript kütüphanesidir. Web bileşenleri, yeniden kullanılabilir ve bağımsız özelleştirilebilir öğelerdir.

10. Nuxt.js: Nuxt.js, Vue.js temel alınarak geliştirilen bir frameworktür. Özellikle Vue.js ile SPA uygulamaları oluştururken işinizi kolaylaştırır.

Her bir çerçevenin kendine özgü özellikleri ve avantajları vardır, ve hangi çerçevenin kullanılacağı, projenin gereksinimlerine ve geliştirici tercihlerine bağlı olarak değişebilir.