Teknopark (teknokent) Nedir? Avantajları Nelerdir?

Günümüzün hızla küreselleşme süreci hemen her alanda etkisini gösterirken en büyük etkisini ise ekonomide göstermektedir. Küreselleşen dünya ekonomisinden ciddi paylar almak isteyen ülkeler daha farklı bir yol izlemeye başlamış durumdalar. Ülkelerin geleneksel üretim şekilleri yerine bilim ve teknoloji üretimlerinin yanı sıra araştırma ve geliştirme projelerine önemli yatırımlar yapmayı tercih etmektedirler. Bu nedenle de Ar-Ge faaliyetlerinin yapıldığı bilim parkları teknopark ve inovasyon merkezleri son derece önemli bir hale gelmeye başlamıştır.

Teknoparkın Tanımı

Teknoparkın tanımı çeşitli biçimlerde ifade edilebilir. Birden çok bakış açısına göre çok sayıda tanıma sahiptir. Bu tanımlardan ilki teknopark;  teknoloji parklarının kısaltılmış halidir denebilir. İkinci olarak tanımlamak gerekirse teknopark; Üniversiteler, araştırma kurumlarının ve tabi sanayi kuruluşlarının aynı ortam içinde bulunurlar. Böylece birbirleri arasında teknoloji ve bilgi alışverişinde bulunup araştırma, geliştirme konusundaki çalışmalarını sürdürebildikleri yerlerdir. Buna ek olarak teknopark; akademik, ekonomik ve sosyal yapının bütünleşip, araştırma  -geliştirme konusunda organize olmuş teknoloji ekosistemleridir. Bir diğer deyişle, ar-ge çalışmalarında rol oynayan tüm resmi kurumların, hükümet, akademik birimler, sanayi ve finansal sektörün her birlikte bulunması üzerine planlanmış iş yeri olarak kullanılan binalardır.

Teknoparkların Amacı

Teknoparkların kurulmasında esas amaç; Ar-Ge ekosisteminin oluşması ve bu oluşumu sağlamak için Ar- Ge yapan şirketlerin bir araya gelmesi ve Ar-ge süresinin hızlandırılmasıdır. Teknopark içinde yer alan farklı konularda uzmanlaşmış olan şirketler, pek çok Ar-ge projesi üzerinde birlikte çalışma fırsatı yakalayabiliyorlar. Aynı zamanda teknopark önemli bir işgücü yetiştirme piyasasına sahiptirler ve üniversite ve kampüslerine de genellikle yakındırlar. Bu nedenle de öğrencilerin özel sektöre giriş yaparak ekonomiye katkıda bulunmasına destek vermeye kurulma amacına uygun olarak devam etmektedir.

Türkiye’de Bulunan Teknoparklar

Ülkemizde teknoloji ve ihtisas programları hız kesmeden devam ediyor. Üstelik milli teknolojilerin geliştirilmesinde önemli rol oynayan bu durum kamu, sanayi ve üniversitelerin işbirliği ile teşvik ediliyor. T.C Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre; 85 Teknoloji Geliştirme Bölgemiz bulunuyor. Ancak bunların 67’si halen faaliyetlerini sürdürüyor. 18 tanesinin ise altyapı çalışmaları devam ettiğinden henüz faaliyete geçmiş durumda değildir. Ankara’da altı, İstanbul’da beş, Kocaeli’nde dört ve İzmir’de ise üç tane Teknopark bulunmaktadır.

Teknoparkların Avantajları

Teknopark bünyesinde çalışmak birçok açıdan avantajlıdır. Gelelim Teknoparklarda çalışmanın avantajlarına,

·         Teknopark bünyesinde çalışan firmaların bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetleri sonucunda oluşan kazançları kurumlar vergisinden muaftır.

·         Teknopark içinde çalışan araştırmacı, Ar-ge Personeli ve yazılımcıların görevleri ile ilgili maaşları her türlü vergiden muaftır.

·         Ayrıca bölgede üretilen sistem, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımlarının teslim ve hizmetleri ve bunun yanında internet ve mobil yazılımlarının da teslim ve hizmetleri KDV’den muaftır.

Vergiden muaf olma avantajları ise 31.12.2023 tarihine kadar geçerlidir. Ayrıca vergi muafiyetinin yanı sıra sigorta primi desteği verilmektedir. Personellerin teknoparklardaki görevlerinden elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanmış olan sigorta prim işveren hissesinin yarısı devlet tarafından karşılanmaktadır. Prim desteği her bir çalışan için beş yıl süre ile Maliye Bakanlığı Bütçesinden karşılanır.

İşverene sağladığı avantajların yanında teknopark akademisyen ve öğrenciler içinde birtakım avantajlar sunmaktadır. Akademisyenler, teknoparklarda üniversitelerinin izin alarak, yaptıkları Ar-Ge faaliyetlerini ticarileştirebilirler. Akademisyenler teknoparklar bünyesinde şirket kurabilir veya kurulu bir şirkete ortak olabilirler. Ayrıca kurulu bir şirkette çalışabilir ya da şirketin yönetiminde görev alma imkânına sahip olabilirler.

Öğrenciler ise stajlarını teknoparkta yapma imkânına kavuşabilirler. Bitirme, yüksek lisans ve doktora tezlerini teknoparklarda çalışma yürüten firmalarla işbirliğine giderek yapabilirler. Böylece deneyim ve pratik tecrübe kazanmış olurlar. Teknoparklardaki firmalarda tam zamanlı ya da partime olarak çalışabilirler. Teknopark bünyesinde düzenlenen eğitim ve konferans gibi etkinliklerle sektörü tanıyıp kendilerini geliştirme fırsatı yakalayabilirler.

Tüm bu avantajların yanında teknoparklar yeni kurulan ya da kurulma aşamasında olan şirketlere fiziksel bir imkândan çok daha fazlasını sağlıyor. Şirketler teknopark içinde olduklarındaki sektörlerdeki gelişmelerden, yeni destek programlardan ve değişen mevzuattan çok çabuk haberdar olup hızla hamle yapma fırsatını yakalıyorlar. Çünkü genellikle gereksinim duydukları bilgi onların ayaklarına geliyor. Konunun uzmanları ya da sektör liderleri gibi zor ulaşılan kaynaklara rahatlıkla erişme şansını buluyorlar. Bunun yanında teknopark profesyonel yönetime sahiptir. Ofislerin günlük idaresi, personelin ihtiyacı gibi idari işleri tamamen bu yönetim üstlendiğinden teknoparktaki firmalar enerji ve zamanlarının tümünü projeye yöneltme imkânına sahiptir.

Teknoparka Giriş Şartları

Yeni kurulan ya da kurulmuş şirketler için bu kadar avantajlı olan teknoparklara her firma giriş yapamıyor.  Bunun yanı sıra her teknoparkın kendi bünyesinde giriş kriterleri de bulunuyor. Peki, Teknoparka giriş kriterleri içinde tüm teknoparkların ortak kriteri, fikrin veya projenin Ar-Ge Niteliği, inovatif değeri, ticarileşip ticarileşmediği gibi konuların yanı sıra girişimcinin ve şirketin profili ve şirketin başarısı önem taşımaktadır.

Teknopark içinde yer almak isteyen kuruluşların ileri teknolojileri yalnıza kullanıyor olmaları firmaların teknoparka kabul edilmelerini sağlamıyor. Teknopark bünyesine kabul edilebilmeleri için firmaların mutlaka fiilen ileri teknolojiyi içinde barındıran Ar-Ge çalışması yapmaları şarttır. Ya da yapabilecek kapasitede olması gerekmektedir. Kısacası, Teknoparka başvuru Ar-ge projesiyle yapılıyor. Online üzerinden de sağlayabilecekleri başvuru formunu doldurmaları gerekiyor. Başvuru formunu doldurduktan sonra ise firmayı ön değerlendirmeden geçmesi gerekiyor. Ön değerlendirmeden geçen başvuruları bekleyen ikinci adım ise üniversite akademisyenlerinden oluşan bir hakem heyeti tarafından değerlendirilmesidir. Firma sahip oldukları Ar-ge projesinin yeterli olduğu, projeyi inceleyen hakem heyeti tarafından onaylanırsa sıradaki süreç teknoparkyürütme kurulunun onayını vermesi olacaktır. Teknopark yürütme kurulunun onayından sonra işletmelerin kurabilir ve teknoparkta olmanın çeşitli avantajlarında yararlanabilirler.