Stres Nedir?

Stres, kişinin biyolojik ve psikolojik dengesinin bozulmasına gösterdiği bir tepki durumuna verilen isimdir. Stres aynı zamanda kaygı, engellenme, duygusal çöküntü ve gerginlik gibi durumlar yaratır. Bilimsel olarak tanımını yaptık şimdi gelin duygusal anlamlarına inelim. Her taşın altından çıkma becerisine sahip, hayatımızı, psikolojimizi ve hatta yaşamsal fonksiyonlarımızı eline oyuncak eden bir durum stres. Hasta oluruz, doktora gideriz: “Stresten uzak dur.” Başımız ağrır, kronikleşir: “Stresten uzak dur”. Uyku bozukluğumuz olur, gece lambası gibi gözlerimizi açar akşamın bir körü tavana bakarız: “Stres uyutmuyor, stresten uzak dur.” Bu kadar uzak durulması gereken bir konu iken nasıl hayatımıza bu kadar dahil olabiliyor anlaşılması güç. Ne yaparsak yapalım stressiz bir hayat zor. Yok yok, olumsuz olarak algılamayın. Demek istiyoruz ki basit bir trafik sıkışması bile zaman zaman strese sokabiliyor bizi, o anlamda söyledik. Stresin nedenleri şudur gibi keskin cümleler kurmayacağız, kuramayacağız çünkü stres bu, cümlede durduğu gibi durmaz! Olası belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz.

Stres belirtileri nelerdir?

• Stresin nedenlerinden önce belirtilerine değinelim. Muhtemelen çoğu için “evet bende bu var” diyebilirsiniz, stres yapmayın “herkeste” bu var…
• Uyku problemleri stresin göz bebeğidir. Beyin uyumaz ki vücudu uyutsun. Kafada kurarsınız da kurarsınız. Koyunlar saymaktan kafanıza yeni ticaret fikirleri bile oluşur ama yok, uyku gelmez.
• Ya da tam ters! Çok uyursunuz. Bazı bünyelerde stres, uykuyu tetikler ve bir bakmışsınız gününüz gece, geceniz gündüz olmuş. Olabilir yani, oluyor…
• Baş ağrısının tek nedeni strestir diyemeyiz, o kadar da yüklenmeyelim. Ancak stresin başımızı ağrıtma yönünde pek çok vukuatı var işte bunu biliyoruz.
• Konsantrasyon sorununu gün içinde zaman zaman yaşayabiliriz. Örneğin işe o gün adapte olamayabilirsiniz ya da yetiştirmeniz gereken bir iş vardır ancak o kadar strese girersiniz ki üretemezsiniz.
• Motivasyonunuzun düştüğünü düşünüyorsanız bunun nedenlerinden biri aşırı stresli oluşunuz olabilir. Çünkü stres, kaygı uyandırır kaygı da olumsuz çağrışımlar yapar ve günün başında motive kaygı yaşarsınız.
• Kiloda yaşanan değişimler de stresin olası bir belirtisi olabilir. Bazıları mutsuzken buzdolabının içinde yaşar; bir eli çikolatada, bir eli cipste olabilir. Bazısı da bunun tam tersi yemeden içmeden kesilebilir. Bunları da stres çatısının altına yerleştirebiliriz.

Yukarıda saydıklarımız tipik belirtiler. Bir de elbette bu stres meselesinin nedenleri var…

Stres nasıl oluşur?

Stresin oluşması için belirli bir neden yoktur, o her zaman her koşulda beslenebilir. Ancak yine de somut olmak adına aşağıdaki belirtilerini sayabiliriz. Yeni bir işe girmek bir kere başlı başına bir stres. Nasıl bir çalışma ortamı bizi bekliyor, patron nasıl bir kişi, acaba işi kotarabilecek miyim gibi stresler ister işe yeni başlayın isterseniz yıllardır yapıyor olun fark etmez. İlk iş günü genelde streslidir. Ailede yaşanan sağlık sorunlarının stresin en önemli nedenlerinden. Biliyor musunuz bazen başka bir şehre gitmek bile strese yol açabilir. Tanımadığınız bir düzene ayak uydurmaya çalışmak, ruhen yıpranmanıza neden olabilir. Belirtilerini anladık, nedenlerini öğrendik. Şimdi “çok stresliyim” deyip kenara çekilme değil strese neden olan etkenleri kenara çekme vakti. Yani stresle başa çıkmanın yollarını öğrenme.

Stresle mücadele yöntemleri nelerdir?

• Stresle mücadele etmek için yapılması gereken şeylerden biri strese neden olan durumu tespit etmek. Tespit ettikten sonra kabullenmek ve sonraki adıma geçmek: çözüm yolu.
• Kendinize zaman ayırmanız şart bir kere. Yoğun bir tempoda çalışıyor olabilirsiniz. Hatta günlük işleri bile yetiştiremez hale gelebilirsiniz ancak ne olursa olsun bir nefes payı bırakın kendinize. En stresli anınızda alacağınız o minik ara motivasyonunuza da günün geri kalanına da iyi gelecektir.
• Yakınlarınızın sizi telkin yönündeki cümlelerine önem verin. Bazen her şeyi reddetmek ya da yalnız kalmak istiyor olabilirsiniz. Hatta çözüm adına önerilen şeyler saçma da geliyor olabilir. Ancak dinlemekle hiçbir şey kaybetmezsiniz. Kulaklarınızı önerilere kapatmayın, bildiğinizi okumayın. Bazen işin sırrı bilmediklerinizde gizli olabilir.
• Yürüyüş ve egzersizin stres üzerinde olumlu etkisi olduğu bilinen bir gerçek. Açık hava yürüyüşleri sadece fiziğinize değil ruhunuza da katkı. Bu nedenle fırsat buldukça yürüyün. İş dönüşü fırsatınız ya da haliniz olmayabilir. Ancak ineceğiniz duraktan bir durak önce inmek bile yeterli olabilir. Siz bilirsiniz…
• Sizi aşağı çeken kim varsa uzak durun. Bakın bu kilit nokta. Eğer sizi aşağı çeken, negatif duygulara sürükleyen en yakınınız bile olsa biraz uzak durun. Evet bu söylediğimiz hiç kolay değil ancak stresten kurtulmak için insan bazen kulaklarını kapamalı olumsuz düşüncelere.
• Yardım istemekle diliniz de ruhunuz da aşınmaz. Bazen aşırı stresleri kaldıramayabilirsiniz ya da bazen kendiniz baş edemeyebilirsiniz. Profesyonel yardım istemekten çekinmeyin. Unutmayın ki işin uzmanları size yardım etmek için her zaman hazır.
• Bu ara kendinize yeni bir hobi edinseniz mi? Ne olabilir mesela? Kendi zevkinize bağlı olarak değişen hobiler. Bir düşünün örneğin… Uzun zamandır yapmak istediğiniz, öğrenmek istediğiniz yeni bir şeyler var mı? Varsa bizce başlamanın tam zamanı!
• Dün yaşandı, adı üstüne dün. Bugün yaşanıyor, şu an tam o dilimin içindeyiz. Geriye yarın kalıyor ki bunu hiçbirimiz bilmiyoruz. Peki bilmediğimiz şeyler için şimdiden karamsar olmaya gerek var mı? Bilmiyoruz ki yarın ne getirecek… Belki güzel bir gün olacak, belki hedeflerimize ulaşacağız. Yarının kaygısı için bugünü kendinize zehir etmeyin. Hayat gerçekten andan ibaret; yaşam an, an şu an… Tadını çıkarın!