Kanban Nedir?

Kanban, yıllar 2000’i gösterdiğinde ilk defa David J. Anderson öncülüğünde gerçekleştirilen karakteristik sıfatlarını Yalın Üretim ilkelerinden alan ve Kısıtlar Teorisi (Theory of Constraints) ile birlikte Sistemsel Düşünme (Systems Thinking) benzeri sistemsel optimize yaklaşımlarını içinde bulunduran evrimsel bir metodoloji olarak ifade edilebilir. Başlangıçta geçmişten günümüze gelmiş sistemi değiştirmeden devam ettiren, çöp üretimi yapan ve bekleme yaratan yerleri somutlaştırarak tespit edilmesini ve daha sonra ortadan kaldırılmasıyla sistemi düzeltmeyi ve hafifletmeyi amaçlıyor. Bu hafifleme hareketiyle ve yalınlaşmayla birlikte organizasyon daha iyi tepkiler verebilme yeteneği kazanmış oluyor. Evrimsel bir temele dayandığı için diğer uygulamalar içerisinde oluşabilecek organizasyon kültüründen doğan negatif yorumlar en düzeyde gözlemlenebilir.

Kanban organizasyon içinde oluşan değişikliğe ve belirlenmiş ana ilkelerin anlatılması benzeri pratiklerin uygulanmasıyla başlıyor. Yapılan bu ilk uygulama adımlarının durumu bir başka deyişle etkinliği ve bu uygulamaların sonucunda kazanılan değerin artmasına bağlı olarak Kanban‘ın amacının sadece sistemi görsel hale getirip somutlaştırmak  ve yapılan işi sınırlandırmak olduğu gibi bir görüş ortaya çıktı fakat Kanban’ın temel amacı sahte olmayan yani gerçek bir “ pull “ oluşturarak “Ertelenmiş Taahhüt” (Deferred Commitment) olgusunu kavramış tam zamanında üretim yapabilme becerisine sahip olan istikrarlı bir sistem oluşturmak.

Kanban Türleri ve İşleyiş Mekanizmaları

Kanban sisteminde yer alan kartlar çoğunlukla 10,6 x 20,32 dikdörtgen biçimi ebatlarında plastik karton ya da metal olan ve üzerinde bilgiler taşıyan kartlar olarak ifade edilebilir. Çoğunlukla kanban bünyesinde bulunan bilgiler bulunuyor. Kartın kullanıldığı yer (stok orijin yeri, tüketim yeri, taşıma yolu), kartın tam adı ve numarası ve parçanın tabanı kartın üzerinde yer alıyor. Ayrıca parçanın tanımı, kanban kartının tanıtım numarası, kanbanın düzenli olarak konulduğu kutunun tanıtıcı kod numarası ya da adı, kanbanın teslim edileceği iş istasyonunun yeri (kod numarası veya tanımı), ana parçanın her üretim birimi için bu kanban tarafından siparişi açılan parça miktarı gibi bilgilere kartın üstünden ulaşılabilir. Bu bilgilerle de bütün soru işaretleri oradan kalkmış oluyor. Kanban imalat kontrol mekanizmasında, tüketimle tetiklenen kümelenmiş parçalar / araç ve gereç ikmali, temel manada çekme, imalat ve tedarikçi kanbanları ile sağlanıyor.

Çekme - Taşıma Kanbanı Nedir?      

Çekme kanbanı, bir evvelki hücrenin bir sonraki hücreden (tedarikçi hücre) çekmesi gerekli olan malın türünü ve niteliğini, bir ardında bulunan istasyonun, bir evvelki istasyondan çekmek istediği parça çeşidine ve miktarına karşılık gelen parça / malzeme çekmek için kullanılan kanban türü olarak ifade edilebilir. Temel montaj bağlantıları ve iş mekanları, girdi ve çıktı adı altında iki tip stok yerine sahip oldukları söylenebilir. Girdi stok yerleri, iş istasyonları vasıtasıyla, öz üretim zaman dilimlerini kapsayan bir şekilde işlenmek amacıyla normal kaplarda alınan ham madde, parçalar ya da yarı mamullerin toplandığı alanlar olduğu olarak açıklansa da çıktı stok alanları bunlardan bir yönüyle ayrı değerlendirilebilir. Bahsedilen bu iş istasyonlarınca üretimi yapılan parçaların depolanmasının yapıldığı alanlar olarak üretim yerinde bulunuyorlar.

Bu parça direkt olarak firmanın kendisi tarafından üretildiği taktirde girdi stok bölmesinde bulunan her kaba entegre edilmiş bir çekme kanbanı yer alıyor. Bu kaplardan birinden tüketim başladığı zaman, bu parçayı kullanan hücre çekme kanban kaptan ayrılarak kopuyor ve tüketimi yapılan bu parçanın bitirilip bütünleşmesiyle beraber sorumlu alana iletimi yapılıyor ve sonuç olarak bu parçanın ikmali sayesinde sorumlu olan hücre, çıktı stok bölgesinde yer alan olması gereken kaplarda üretimi bitmiş parçaları barındırıyor. İnsanlar alınan bu kaba bir çekme kanbanı ekliyor ve kap vasıtasıyla çekme kanbanını bahsi geçen parçanın tüketimini yapan montaj yerinin veya dokunun girdi stok bölgesine aktarıyor. Çekme kanbanı kendi hücreleri içinde birlikte hareket ediyor ve bu iki hücre arasında bir bilgi trafiği vasıtasıyla, bir sonra yer alacak süreç tarafından istenen parçaların, istenen miktarda ve düzgün bir zamanda bir önceki oluşumdan teminini sağlıyor.

Çekme kanbanı, göstermiş olduğu bu yönü vasıtasıyla da tüketim ile tetiklenen bir satın alma aracı olarak ortaya çıkıyor.

Tedarikçi Kanbanı Nedir?

Tedarikçi kanbanı dendiği zaman akla birden çok şey gelebilir. Tedarikçilerden satın alınmış parçaların ikmalini yapmak amacıyla kullanılan bir kanban çeşidi olan tedarikçi kanbanı, çekme kanbanına benzeyen bir şekle de sahip. Satın alınan parçalar için temel montaj hattı veya iş istasyonunun ürün girdisi stok bölgesindeki kaplara kombin edilmiş şekilde yer alıyor. Kapta tüketim başladığı vakit, kullanıcılar tedarikçi kanbanını kaptan ayırmasıyla birlikte, parçanın ikmaliyle birlikte bundan sorumlu tedarikçiye gönderiyor. Tedarikçi kişi, tedarikçi kanbanında bulunan veriler ışığında parça ikmalini yapıyor ve tedarikçi kanbanını kapa kombinliyor. Kapın alıcı prosesin ürün girdi stok bölgesine teslimini yapıyor. Tedarikçi kanbanı da müşteri olan şirket ile tedarikçi arasında yer alan bir bilgi geçidi olarak, satın alınmış argümanların tedarik sürecini gerçekleştiriyor. Tedarik zaman dilimi, tüketim ile tetikleniyor ve bu zaman dilimi, tüketilen bu parçanın alıcı prosesinin ürün girdi stok bölgesine teslimi ile sona eriyor.

Üretim Kanbanı Nedir?

Bitirmeyle bir sorumluluğu olan hücre, çıktı stok bölgesinde imalatı biten, standart kaplar şekliyle depolanması yapılan parça stokuna sahip. Bahsedilen bu kaplardan birine kaynaştırılmış üretim kanbanları mevcut. Temel montaj bağlantısı veyahut iş istasyonu küme tedariki uygulamak amacıyla çekme kanbanı getirildiğinde, kap üstünde imalat kanbanı kaptan çıkarılarak, bahsi geçen parçanın ikmali aracılığıyla mesul hücreye veriliyor. Bu biçimde, ürün stok bölgesinde kullanılan parçanın ikmalini yapmak amacıyla üretim destekleniyor. Tedariği yapılan hücre, imalat kanbanı bünyesinde bahsedildiği miktarda imalat yaptıktan hemen sonra, olması gereken kapa üretim kanbanının da eklemesini yaparak ikisini en son ki aşamada bulunan çıktı stok alanına aktarmış oluyor. Üretim kanbanı sadece tedarikçi dokuyla bu dokunun çıktı stok bölgesi arasında hareket ediyor. İmalat kanbanı da çıktı stok bölgesiyle tedarikçi bölge aralığındaki bilgi trafiğini gerçekleştirerek parçanın ikmalini gerçekleştirmiş oluyor.

Sonuç Olarak Kanban

Üretimin vaktinde yapılabilmesi amacıyla bütün programlara hangi zaman ne kadar üretim yapacaklarını uygun zamanda bildiren bir veri sisteminin gerekliliğinden doğan bir sistem olarak ifade edilebilir Kanban. Kanban, Japon dilinde de kart anlamını karşılıyor. Kanban üretim irade sistemi kolay bir sistem aklına sahip olan, manuel ve daha az yatırım maliyetini bünyesinde bulunduran bir sistem. Bu sistemi kurallarına göre uygulayarak bu sistemden verim sağlamak son derece olağan.